Hỏi: Người đời nói rắng khi cúng lễ thì đồ lễ phải đầy đủ mới linh. Xin Giáo sư cho biết có đúng vậy không? Nếu vậy thì thế nào mới là đủ lễ?
Nguyễn Thành Nam- Hải Dương
Trả lới: Ta cúng lễ là cúng Trời Đất và Người. Người đây là người trần thắp hương và người âm mà ta thờ cúng (Đức Phật, các Tiên Thánh, Thần linh, Gia tiên…). Tức là khi cúng, ta đã kết hợp Thiên Địa Nhân thành hợp nhất. Thiên Địa Nhân hợp nhất luôn là yếu tố đảm bảo phát triển bền vững. Vì vậy khi cúng ta phải có đủ 3 thứ sau đây trên bàn thờ thì mới thành lễ: Lửa, Nước và Hương.
Vì sao phải đủ 3 thứ trên?
- Lửa: chỉ có ở trên Trời mới có lửa. Mặt trời tắt thì Trái đất đóng băng, không còn sự sống. Sấm sét cũng chỉ có trên Trời. Vậy Lửa là Thiên (T).
- Nước: Chỉ có Trái đất mới có nước. Các hành tinh khác trong hệ Mặt trời đều không có nước. Vậy Nước là Địa (Đ).
- Hương: là người châm hương, người làm ra hương. Vậy Hương là Nhân (N).
Có 3 thứ trên là có T+Đ+N. Đây là 3 yếu tố Hữu sinh, nên có có tính linh. (Xêm thêmBài 32 để biết thêm về tính linh này). Cộng với tấm lòng thành là đủ lễ rồi. Đồ lễ nhiều ít, thậm chí không có cũng không quan trọng. Thần linh và gia tiên không đòi cái đó. Nhưng tấm lòng thành thì không thể thiếu được. Vì vậy nếu tâm ta chưa tịnh, lòng ta chưa thành thì chưa vội thắp hương. Vợ chồng vừa mới cãi nhau xong, hay vừa quát mắng con xong thì chưa nên thắp hương cúng lễ vội. Đi lễ chùa, đền miếu cũng vậy, cần chuấn bị cho ta một tâm hồn thanh tịnh, một tấm lòng thành rồi hãy đi.
Nói như trên không có nghĩa là ta không cần đồ lễ. Nhưng không nên quá vị vào đồ lễ nhiều hay ít. Nhiều ít đều được, nhưng phải đủ loại hình tùy theo lễ (thí dụ: lễ Phật chỉ có lễ chay, lễ Thánh Thần, Gia tiên có thể lễ chay hoặc lễ mặn v.v…). Đồ lễ phải tươi thơm vì người cõi âm chỉ hưởng cái hương của đồ lễ. Không được đưa lên bàn thờ đồ lễ đã ôi thiu, trái cây đã héo, hoa đã úa tàn, hoặc những thứ đã bị phun thuốc bảo quản, tẩm hóa chất, dùng chất tăng trưởng quá mức. Kể cả vàng mã cũng vậy.
Thiếu một trong 3 thứ T Đ N nêu trên thì không thành lễ. Thực tế cho thấy, hầu hết mọi người khi cúng đều có thắp hương. Tỷ lệ quên thắp hương chỉ khoảng 1/1000. Nhưng thiếu nước hoặc thiếu lửa thì nhiều. Tỷ lệ này có đến 50% các nhà. Rượu không phải là nước, nên không thay nước được. Nước phải là nước sạch tự nhiên (như nước máy, nước mưa, nước giếng, nước sông hồ…). Không nhất thiết phải là nước đun sôi, nhưng không được dùng nước ôi thiu có mùi hoặc nước bị ô nhiễm. Lửa phải châm được hương mới là lửa. Đèn điện đỏ không thay lửa được vì không châm được hương. Cũng không dùng lửa quá nhiều vì người âm sợ nóng. Có thể dùng một ngọn nến nhỏ hoặc một đèn dầu nhỏ lửa. Không thắp quá nhiều nến hoặc nhiều đèn dầu trên bàn thờ. Trên bàn thờ không nên thắp đèn đỏ, và không đặt đèn chiếu sáng ngay phía trên bàn thờ. Bàn thờ nên tối và mát.
GS Đích.
